“Shoot them dead” – Rodrigo Duterte, President of the Philippines

Op 1 april 2020 hield de president een speech voor het volk, waarin hij vooral het protest in San Roque, waar een 20-tal mensen de straat op gingen, aankaartte. Natuurlijk was het op dat moment illegaal, aangezien het gebied in lockdown was.

De lockdown werd op 13 maart afgekondigd en was geldig op het eiland Luzon, waarop Metro Manila gelegen is, vanaf 15 maart. Aangezien miljoenen mensen in deze regio wonen en werken, zorgden de maatregelen voor paniek. De president heeft aan iedereen hulp beloofd, maar dat is in Filipijnen moeilijk te organiseren, omdat de bevolking niet verplicht is om zich bij de ‘Barangay’ (het laagste administratief niveau in de Filipijnen, kleiner dan een gemeente) te melden.

Aangezien de gegevens over wie waar woont en met hoeveel personen ontbreken, is het moeilijk om hulp eerlijk te verdelen. Vanaf de aankondiging van de maatregelen, heeft president Duterte dit al toegelicht. Hij verzekerde de bevolking dat hij weet hoe hun financiële situatie eruit ziet en dat hij weet dat ‘niet werken’, voor velen ‘niet eten’ betekent. Hij wil daarom de voorraden eerlijk verdelen. Er zullen waarschijnlijk wel doden vallen, maar hij wil niet dat honger hiervan de oorzaak wordt.  

Wat ging er dan mis op 1 april? Op 31 maart zijn enkele mensen ’s avonds met een lijst rondgegaan in San Roque. Iedereen kon zich inschrijven om hulp te ontvangen van GMA (Filipijnse televisiezender). Wanneer ’s ochtends werd aangekondigd, dat de hulppakketten onderweg waren, was iedereen natuurlijk enthousiast. Er kwam echter geen hulp en de mensen die de registraties hadden opgenomen, hadden toevallig ook protestborden bij. De politie greep in. Was dit een uit de hand gelopen 1 april grap? Neen, helaas was het een bewuste actie van de Kadamay (organisatie die het opneemt voor de armen), met als doel: de bevolking tegen de president te keren. De politie heeft 21 mensen opgepakt en ondervraagd. Hoofdzakelijk waren het onschuldige mensen, die niet wisten dat de registratie-actie vals was.

“Ik ga niet aarzelen, mijn bevel aan de politie, militairen en zelfs de Barangay is, dat wanneer er problemen zijn of gevechten ontstaan en jullie leven in gevaar is, schiet hen neer. In plaats van dat jullie voor commotie gaan zorgen, ga ik jullie begraven. De begrafenis is op mijn kosten” – Duterte, 2020

De president heeft het hier niet over de bevolking, hij heeft het over de groepen die gebruik maken van deze situatie. Op deze manier proberen ze om chaos te creëren en de bevolking tegen de regering te keren.  De – volgens de president – ‘gekken’ moeten worden gearresteerd en in de gevangenis zelf hun eten maar zien te regelen. De beperkte voorraad wil hij liever aan de verstandige mensen geven, die de maatregelen wel volgen. Duterte is kwaad, omdat er zelfs in deze crisis misbruik gemaakt wordt van de situatie. Nu gaat het over niet-politieke wantrouw en corruptieverdenkingen, klinkt het. Het budget voor hulp is nu overgedragen aan het “Department of Social Welfare and Development”, om politieke discussies te vermijden.

Daarnaast is hij woedend diegenen, die het zorgpersoneel begieten met ontsmettingsmiddelen en bleekwater. Hij wil dat de militairen patrouilleren om zulke malpraktijken tegen te houden en te bestraffen.

Bij veel mensen is er paniek ontstaan. Na een bloedige strijd tegen drugs waarbij Duterte gelijkaardige uitspraken deed, was dit te voorspellen. Anderen zijn boos en gebruiken de uitspraken. Ze vinden de uitspraken en acties, die de president onderneemt, te gewelddadig. Deze mensen zijn vaak aanhangers van de oppositie. Ze zijn “pro-life” en vinden dat Duterte de rechten van de mens schendt. Er zijn echter ook mensen die tegen hem zijn, maar in deze tijden zijn reactie begrijpen. Hulpverleners hebben de bevolking al moeten smeken om thuis te blijven en om hen goed te behandelen, want als zij er allemaal niet meer zijn, is er niemand meer die het volk kan helpen.

In Manila heeft Duterte veel voorstanders, want velen geloven in de methode waarmee Duterte de natie leidt. Volgens hen is er discipline in de samenleving nodig en ze vinden dat de uitvoerende macht een actie moet kunnen ondernemen, wanneer mensen de regels niet respecteren.

Of er na deze uitspraken ook echt doden gaan vallen door soldaten en/of agenten die door de straten lopen, kan enkel de tijd uitwijzen. Als de linkse aanhangers nog protesten of rellen opzetten, zit de kans er wel in, ondanks dat de president zijn bevel niet in een wet heeft gegoten. We kunnen wel stellen dat iedereen, zoals in de rest van de wereld, lijdt omdat ze hun alledaagse leven niet kunnen leiden. Zelfs de rijken lijden, maar natuurlijk is de situatie het ergste voor de armen.

Waar veel mensen het over eens zijn, is dat de maatregelen te laat genomen zijn. De Filipijnse overheid heeft de economische, publieke en politieke relaties voorop gezet en daarmee het welzijn en de belangen van het volk links laten liggen. De personen die de president vanaf het begin adviseerden, hebben gefaald in het beschermen van het land en haar bevolking tegen de pandemie. In het begin hebben ze de ernst van de situatie verkeerd ingeschat en ze hebben daardoor het nodige niet gedaan. Het virus is zo ongezien het land binnen geraakt. Het gaat hier vooral om verkeer tussen de Filipijnen en China. De Filipijnen zijn echter wel snel, nadat de eerste besmettingen werden waargenomen in eigen land, in lockdown gegaan.  

Zoals in andere derde wereld landen is het ‘management’ van de overheid in zo’n noodsituatie niet optimaal. Academisch zijn de adviseurs heel gekwalificeerd om hun job te doen, maar in de praktijk zijn deze mensen niet bekwaam om een dergelijke ‘crisissituatie’ te managen. Uiteraard is niemand perfect voorbereid, maar in landen waar een tekort aan gegevens van de bevolking is, wordt het een grotere uitdaging om alles in goede banen te leiden. Het is nu belangrijk dat er controle is in de wijken en dat de bevolking concrete informatie krijgt over de hulp die ze zullen ontvangen.

Journalist: Angélique May del Villar

Taalredacteurs: Hayk Sahakyan en Marika Temmerman